Việt Nam chấm dứt 'vùng xám' pháp lý với tài sản mã hóa, nhưng...

Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025 về việc thí điểm thị trường tài sản mã hóa được xem là dấu mốc lịch sử khi lần đầu tiên Việt Nam chính thức công nhận loại tài sản mới này, sau gần hai thập kỷ kể từ khi công nghệ blockchain xuất hiện trên thế giới.

Trong bối cảnh tài chính số đang trở thành xu hướng toàn cầu, quyết định này mở ra nhiều cơ hội cho nền kinh tế số của Việt Nam, đồng thời đặt ra không ít thách thức cho cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Chấm dứt “vùng xám” pháp lý

Trong nhiều năm qua, tài sản mã hóa tại Việt Nam tồn tại trong trạng thái “vùng xám” pháp lý. Người sở hữu không được bảo vệ quyền lợi đầy đủ, trong khi cơ quan quản lý khó kiểm soát dòng vốn.

Khoảng trống này tạo điều kiện cho nhiều vụ lừa đảo, điển hình như vụ Matrix Chain năm 2025, khi hơn 10.000 tỉ đồng bị chiếm đoạt từ 138.000 tài khoản, hay vụ iFan và Pincoin năm 2018 với 32.000 nạn nhân, thiệt hại khoảng 15.000 tỉ đồng.

Việc hợp pháp hóa tài sản mã hóa không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho các hoạt động kinh doanh liên quan. Đây là bước đi chiến lược, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng một thị trường minh bạch, an toàn và tiệm cận thông lệ quốc tế.

Trong thập niên qua, nhiều startup blockchain do người Việt sáng lập đã vươn tầm quốc tế nhưng không thể hoạt động trong nước vì thiếu khung pháp lý. Trường hợp nổi bật là Sky Mavis, công ty đứng sau trò chơi Axie Infinity từng đạt giá trị vốn hóa 3 tỉ USD năm 2021.

Bên cạnh đó, các dự án Kyber Network, TomoChain hay Coin98 cũng được niêm yết trên sàn giao dịch lớn như Binance, Coinbase, góp phần đưa Việt Nam lên bản đồ công nghệ blockchain toàn cầu.

Với nghị quyết mới, các doanh nghiệp này có thể tìm cơ hội phát triển ngay tại quê nhà. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để Việt Nam thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế, tạo ra hệ sinh thái tài sản số phong phú, từ game blockchain, tài chính phi tập trung (DeFi) đến token hóa bất động sản, nghệ thuật.

Tiếp cận thận trọng

Với Nghị quyết 05/2025, Việt Nam lựa chọn lộ trình thí điểm 5 năm với những quy định chặt chẽ để kiểm soát rủi ro.

Trong đó, về cấp phép và giám sát, chỉ các tổ chức được Bộ Tài chính cấp phép mới được tham gia cung cấp dịch vụ, từ vận hành sàn giao dịch, lưu ký đến phát hành token. Nhân sự bắt buộc phải có chứng chỉ chống rửa tiền theo chuẩn quốc tế.

Về kiểm soát ngoại hối, toàn bộ giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam phải thực hiện bằng VND. Quy định này nhằm hạn chế thất thoát USD ra nước ngoài và đảm bảo dự trữ ngoại hối.

Về an toàn công nghệ, hệ thống giao dịch phải đạt cấp độ bảo mật cao nhất theo chuẩn quốc gia, đảm bảo an toàn dữ liệu và ngăn chặn tội phạm mạng.

Cách tiếp cận này tương đồng với Singapore, nơi tài sản mã hóa được công nhận và quản lý theo Đạo luật Dịch vụ Thanh toán năm 2019, hay Malaysia, coi tài sản số là chứng khoán và yêu cầu đăng ký với Ủy ban Chứng khoán.

Dù mở ra cơ hội, Nghị quyết 05/2025 cũng đặt ra những giới hạn khiến thị trường Việt Nam có thể kém hấp dẫn hơn các nước khác. Trong đó, yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng (tương đương khoảng 400 triệu USD) dành cho các tổ chức tham gia đồng nghĩa chỉ những tập đoàn tài chính - công nghệ lớn mới có cơ hội gia nhập, trong khi nhiều startup nhỏ sẽ bị loại khỏi cuộc chơi.

Trong giai đoạn đầu, tài sản mã hóa chỉ được chào bán và giao dịch cho nhà đầu tư nước ngoài, chưa mở cửa cho cá nhân và tổ chức trong nước. Quy định này giúp hạn chế rủi ro cho người dân nhưng cũng làm giảm tính bao trùm của thị trường.

Đồng thời, với nghị quyết này, loại tài sản được phép phát hành bị giới hạn. Chúng phải dựa trên tài sản cơ sở thực, không được coi là tiền pháp định hay chứng khoán, đồng thời không được sử dụng thay thế tiền tệ trong lưu thông.

Cần một lộ trình linh hoạt hơn

Như vậy, để thị trường phát triển bền vững, Chính phủ cần xây dựng lộ trình mở rộng sau giai đoạn thí điểm. Tôi cho rằng, Việt Nam cần cho phép cá nhân tham gia với ngưỡng đầu tư tối thiểu và yêu cầu chứng chỉ kiến thức cơ bản, nhằm nâng cao giáo dục tài chính và hạn chế rủi ro.

Mở rộng phạm vi cho stablecoin dựa trên VND hoặc token hóa bất động sản, nghệ thuật, giúp gắn kết thị trường tài sản số với nền kinh tế thực. Tích hợp sản phẩm tài sản mã hóa với chứng khoán truyền thống, tạo ra các sản phẩm lai, vừa thu hút đầu tư vừa giúp cơ quan quản lý kiểm soát dòng tiền hiệu quả hơn.

Song song đó, một lộ trình linh hoạt, có đánh giá định kỳ sẽ giúp Việt Nam biến những thách thức thành cơ hội, đồng thời giữ được sự cạnh tranh với các trung tâm tài chính khác trong khu vực.

Việc công nhận tài sản mã hóa qua Nghị quyết 05/2025 không chỉ mang ý nghĩa pháp lý, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong kỷ nguyên số. Quyết định này vừa giải quyết những tồn tại kéo dài nhiều năm, vừa mở đường cho đổi mới sáng tạo và thu hút đầu tư công nghệ.

Dù còn nhiều thách thức, nếu có chính sách linh hoạt và sự phối hợp hiệu quả giữa nhà nước - doanh nghiệp - nhà đầu tư, thị trường tài sản mã hóa hoàn toàn có thể trở thành động lực mới cho tăng trưởng, đưa Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế số của khu vực.

Nguồn: plo.vn