Tài sản số: Từ đầu cơ đến đầu tư chiến lược

Hiện tại, hơn nửa số tổ chức chỉ phân bổ dưới 1% tổng tài sản cho tài sản số và công cụ tài chính kỹ thuật số. Tuy nhiên, 60% dự định tăng tỷ lệ này lên trên 2% trong năm tới. Con số tưởng nhỏ này phản ánh sự thay đổi lớn: tài sản số đang bước vào dòng chính của các quyết định đầu tư.

Bitcoin vẫn dẫn đầu về độ tin cậy, đặc biệt tại Bắc Mỹ với 37% nhà đầu tư đánh giá đây là tài sản số sinh lời cao nhất. Nhưng một sự chuyển dịch đang diễn ra. Trong ba năm tới, nhiều người tin Ethereum sẽ vượt Bitcoin, nhất là ở Mỹ Latinh và châu Á – Thái Bình Dương. Lý do là trong khi Bitcoin chủ yếu lưu trữ giá trị như “vàng số”, Ethereum cho phép xây dựng ứng dụng phi tập trung và hợp đồng thông minh – những công nghệ đang được ứng dụng rộng rãi.

Câu chuyện quan trọng nhất không phải ở Bitcoin hay Ethereum, mà ở xu hướng mã hóa tài sản truyền thống. Đây là quá trình biến cổ phiếu công ty chưa niêm yết, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản thành dạng số trên blockchain để mua bán dễ dàng hơn, minh bạch hơn và rẻ hơn.

Tại Bắc Mỹ, 67% tin vốn cổ phần tư nhân sẽ là loại tài sản đầu tiên được số hóa quy mô lớn. Ở Mỹ Latinh, 72% đặt cược vào trái phiếu doanh nghiệp. Sự khác biệt phản ánh đặc thù thị trường: Bắc Mỹ có hệ sinh thái vốn đầu tư mạo hiểm phát triển, còn Mỹ Latinh cần công cụ nợ để tài trợ doanh nghiệp.

Về thời điểm, 4/10 người kỳ vọng mã hóa tài sản trở thành thông lệ trong bốn năm tới, với Bắc Mỹ lạc quan nhất ở mức 50%. Châu Âu thận trọng hơn: chỉ 14% tin quá trình này hoàn tất trong hai năm, phần lớn cho rằng cần từ ba đến chín năm do môi trường pháp lý chặt chẽ hơn.

Hơn nửa số người được hỏi kỳ vọng đến 2030, từ 10-24% tổng giá trị đầu tư của các tổ chức lớn sẽ được thực hiện qua công cụ tài chính đã mã hóa. Nếu thành hiện thực, khối lượng tài sản được mã hóa có thể lên hàng nghìn tỷ USD trong 5 năm tới.

Động lực thúc đẩy đến từ lợi ích kinh tế cụ thể. Thứ nhất là tính minh bạch – 52% đánh giá đây là lợi ích lớn nhất. Khi mọi giao dịch được ghi trên blockchain, việc theo dõi quyền sở hữu và lịch sử giao dịch trở nên dễ dàng và không thể làm giả.

Thứ hai là tốc độ, với 39% đánh giá cao điểm này. Trong hệ thống truyền thống, mua bán cổ phiếu công ty chưa niêm yết có thể mất vài tuần đến vài tháng. Với tài sản mã hóa, quá trình này rút ngắn còn vài phút nhờ hợp đồng thông minh tự động thực thi.

Thứ ba là giảm chi phí tuân thủ, với 32% cho rằng quan trọng. Khi dữ liệu được ghi tự động và minh bạch trên blockchain, phần lớn chi phí kiểm toán và báo cáo có thể giảm đáng kể. Gần nửa số người tham gia kỳ vọng tiết kiệm trên 40% chi phí nhờ tăng minh bạch.

Những lợi ích này chuyển thành kết quả kinh doanh: mở rộng danh mục đầu tư (49% kỳ vọng) và đa dạng hóa (47%). Khi tài sản có thể chia nhỏ và giao dịch dễ dàng, các quỹ đầu tư tiếp cận được những loại tài sản trước đây khó đầu tư.

40% tổ chức đã thành lập bộ phận chuyên trách về tài sản số, 32% dự định làm trong thời gian tới. Gần một phần ba cho biết hoạt động blockchain đã trở thành một phần chiến lược chuyển đổi số tổng thể. Tài sản số không còn riêng biệt mà đã hòa vào hệ thống vận hành chung.

Về công nghệ, 62% dự kiến dùng mạng blockchain công khai để giao dịch tài sản số, 46% chọn mạng riêng có kiểm soát. Lựa chọn phụ thuộc loại tài sản và yêu cầu quyền riêng tư. Giao dịch nhạy cảm thường dùng mạng riêng, còn giao dịch cần minh bạch cao thì phù hợp mạng công khai.

Điểm đáng chú ý là dù hướng tới công nghệ mới, 60% tổ chức toàn cầu vẫn tin tưởng ngân hàng lưu ký truyền thống để bảo quản tài sản số. Các tổ chức này có uy tín và kinh nghiệm dài, đồng thời đang đầu tư mạnh vào công nghệ để cung cấp dịch vụ lưu ký tài sản số. Sự kết hợp giữa uy tín truyền thống và công nghệ mới tạo ra mô hình lai hiệu quả.

Về thanh toán, 1/3 cho rằng stablecoin USD – loại tiền số gắn với đô la do công ty công nghệ phát hành như USDC – là lựa chọn tốt nhất. Stablecoin kết hợp ưu điểm của tiền số (chuyển nhanh, chi phí thấp) với tính ổn định của tiền pháp định.

Tuy nhiên, rào cản vẫn còn. Lớn nhất là lo ngại về an toàn và độ ổn định, với 45% nhà đầu tư lo lắng về điều này. Những vụ hack sàn giao dịch, mất chìa khóa ví điện tử đã tạo tâm lý e ngại dù công nghệ đã tiến bộ. Thứ hai là thiếu khung pháp lý rõ ràng (38%). Nhiều quốc gia chưa có quy định cụ thể, tạo sự không chắc chắn pháp lý. Thứ ba là thiếu hiểu biết (45%). Blockchain, mã hóa tài sản, hợp đồng thông minh vẫn là khái niệm mới và phức tạp.

Trong khi tài sản số tìm chỗ đứng, các công nghệ khác cũng cạnh tranh giành sự chú ý. Hơn 56% tin trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI) sẽ tác động mạnh hơn blockchain đến hoạt động đầu tư, đặc biệt trong phân tích chứng khoán và quản lý rủi ro. GenAI có thể xử lý dữ liệu khổng lồ, nhận diện xu hướng và dự báo chính xác hơn con người.

Gần 60% cho rằng GenAI và điện toán lượng tử sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến ngành tài chính. Điện toán lượng tử có thể giải bài toán tối ưu hóa danh mục đầu tư phức tạp trong thời gian ngắn, hoặc phá vỡ hệ thống mã hóa hiện tại – rủi ro tiềm tàng cho blockchain.

Nhưng thay vì cạnh tranh, các công nghệ này được kỳ vọng hỗ trợ lẫn nhau. GenAI có thể giúp xây dựng hợp đồng thông minh thông minh hơn, tự động phát hiện tình huống bất thường. Điện toán lượng tử có thể tạo thuật toán mã hóa mạnh hơn, bảo vệ tài sản số tốt hơn. Sự kết hợp giữa blockchain, AI và điện toán lượng tử có thể tạo hệ thống tài chính mới – hiệu quả, minh bạch và an toàn hơn.

Bức tranh tổng thể cho thấy ngành tài chính đang chuyển đổi sâu sắc. Từ thái độ hoài nghi, các tổ chức đầu tư lớn đang chấp nhận tài sản số như một phần không thể thiếu trong chiến lược dài hạn. Lợi ích kinh tế rõ ràng, hạ tầng ngày càng hoàn thiện, và tiềm năng đổi mới không ngừng là động lực thúc đẩy.

Tuy nhiên, để tài sản số phát triển bền vững, ba vấn đề cần được giải quyết. Một là xây dựng khung pháp lý rõ ràng và thống nhất giữa các quốc gia. Hai là nâng cao an ninh công nghệ để bảo vệ tài sản số khỏi các cuộc tấn công mạng. Ba là tăng cường giáo dục để nâng cao nhận thức và hiểu biết của nhà đầu tư. Chỉ khi giải quyết được cả ba vấn đề này, tài sản số mới có thể phát huy đầy đủ vai trò, góp phần xây dựng một hệ thống tài chính toàn cầu hội nhập và hiệu quả hơn.

Nguồn: blockchain.vn